Δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα Αλήθεια της Χίου, Σάβ, 18/05/2019
Οι κορυφαίοι νησιωτικοί προορισμοί ποιοτικού τουρισμού στη Μεσόγειο διαθέτουν κάποια από τα παρακάτω: καλό κλίμα, φυσική ομορφιά που γλύτωσε από τον μαζικό τουρισμό, πολιτισμό, ιστορία και μνημεία (π.χ. αρχαιότητες, μεσαιωνικούς και παραδοσιακούς οικισμούς), παραλίες, γαστρονομική παράδοση, προϊόντα που τους σηματοδοτούν. H Χίος τα έχει όλα αυτά – και περισσότερα! Γιατί λοιπόν το πέμπτο μεγαλύτερο νησί στην Ελλάδα και εικοστό μεγαλύτερο στη Μεσόγειο βρίσκεται στον πάτο της τουριστικής ζήτησης;
Γιατί δεν υπάρχει ένας συγκεκριμένος στόχος, ο οποίος να ταιριάζει στη φυσιογνωμία του νησιού… Γιατί ο στόχος του να γίνει η Χίος κορυφαίος προορισμός ήπιων μορφών τουρισμού χάνεται στο πλαίσιο μιας πολιτικής που (όταν υπάρχει) στοχεύει σε όλα και δεν πετυχαίνει τίποτα… Γιατί ο στόχος για ήπιες μορφές τουρισμού, που θα φέρει οφέλη σε πολλούς, χάνεται σε μια σύγχυση με τον στόχο για έναν παρωχημένο μαζικό τουρισμό, που φέρνει οφέλη σε πολύ λίγους.
Οι ελάχιστοι αιρετοί που έχουν κάπως ασχοληθεί με την προβολή του τουρισμού στη Χίο έχουν στο μυαλό τους τσάρτερ, μεγάλους tour operator και ορδές τουριστών που καταναλώνουν ελάχιστα, και μόνο γύρω από την πισίνα του ξενοδοχείου τους. Δεν είναι αυτός ο τουρισμός που θέλουμε! Και δεν είναι αυτός στον οποίο έχουμε συγκριτικό πλεονέκτημα.
Ο τουρισμός που ταιριάζει «γάντι» στη Χίο είναι ο τουρισμός μικρής κλίμακας από επισκέπτες που ενδιαφέρονται για τη φύση και τον πολιτισμό, οι οποίοι έχουν περισσότερες διανυκτερεύσεις, με έως και πενταπλάσια κατά κεφαλή δαπάνη από αυτούς του μαζικού τουρισμού. Τα έσοδα και τα οφέλη αυτού του τουρισμού διαχέονται σε όλα τα κοινωνικά στρώματα: ξενώνες, ποιοτικές αγροτικές και κτηνοτροφικές μονάδες, εμπορικά καταστήματα και καταστήματα εστίασης σε ολόκληρο το νησί. Οι επισκέπτες που θέλουμε ενδιαφέρονται για προορισμούς που δεν έχουν καταστραφεί από τον μαζικό τουρισμό και παραμένουν μοναδικοί. Οι επισκέπτες αυτοί ταξιδεύουν μεμονωμένα και μπορεί να αλλάξουν μέχρι και 4 μέσα μεταφοράς για να φτάσουν σε προορισμούς που θεωρούν μοναδικούς. Και η Χίος μας είναι μοναδική!
Τι χρειάζεται για να αναπτυχθεί ένας τέτοιος τουρισμός; Στόχευση σε αυτόν, με σχέδιο που συνδιαμορφώνεται από τον δήμο και την κοινωνία. Για να μετασχηματιστεί όλο το νησί σε προορισμό ενός περιβαλλοντικά και οικονομικά βιώσιμου, καθώς και επαναληπτικού τουρισμού. Για να διασυνδεθεί η αγροτική παραγωγή με την τουριστική εμπειρία, η μαζική συγκοινωνία με τα αξιοθέατα και τις ιστορικές και πολιτιστικές διαδρομές και η προστασία του περιβάλλοντος με την ενεργειακή διαχείριση. Για να μπορεί να προταθεί στον τουρίστα μια πλούσια ενότητα σύνθετων, οργανωμένων και εναλλακτικών δραστηριοτήτων, σε χωρικές ενότητες όπως η Αμανή, τα Μαστιχοχώρια, ο Κάμπος, η Ιωνία, η Ομηρούπολη και άλλες μαγευτικές περιοχές του νησιού μας.
Δηλαδή χρειάζεται να δούμε ολιστικά τον τουρισμό: όχι σαν αμιγώς οικονομική δραστηριότητα αλλά και σαν σύνθετο κοινωνικό, περιβαλλοντικό, πολιτισμικό φαινόμενο, που συμβάλλει στη βελτίωση της ευζωίας κατοίκων και επισκεπτών δημιουργώντας υποδομές και για τη βελτίωση της καθημερινότητας των ντόπιων. Τουρισμός που θα βοηθά να κάνουμε την πόλη ανθρώπινη και προσβάσιμη και τα χωριά ζωντανά.
Προϋπόθεση για όλα αυτά είναι η εξοικονόμηση και προστασία των φυσικών και ενεργειακών πόρων, η προστασία της βιοποικιλότητας, του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος, η ενίσχυση της τοπικής και αποκεντρωμένης οικονομίας (και ειδικά της μικρομεσαίας και καινοτόμας επιχειρηματικότητας των πολλών), η συνεργασία και ο συνεταιρισμός, η ανακύκλωση και διαχείριση απορριμμάτων και λυμάτων, η σωστή διαχείριση του νερού.
Η τοπική επιχειρηματικότητα μπορεί πολύ συγκεκριμένα να ενισχυθεί μέσα από το νέο ΕΣΠΑ, στα πλαίσια της επιχειρηματικής καινοτομίας. Μπορούν, επί παραδείγματι, να δημιουργηθούν εκκολαπτήρια επιχειρήσεων (incubators) στις τουριστικές περιοχές του νησιού.
Με απλά λόγια, πρόκειται για χώρους στους οποίους οι νεοφυείς επιχειρήσεις μοιράζονται λειτουργικά έξοδα (όπως ενοίκιο, λογαριασμό) και συμβούλους (όπως ο ειδικός στο τουριστικό marketing, ο λογιστής, ο γραφίστας κι ο σχεδιαστής διαδικτυακών τόπων), μέχρι να ορθοποδήσουν και να ανθίσουν. Σε αυτούς τους χώρους μπορεί η τοπική κοινότητα συνεχώς να καινοτομεί, αφού εκπαιδεύεται στη βελτίωση του γαστρονομικού προϊόντος και των δεξιοτήτων φιλοξενίας, το υπεύθυνο marketing, τη διαδικτυακή προβολή και την εξοικονόμηση νερού και ρεύματος.
Το μείζον πρόβλημα του τουρισμού στη Χίο είναι η έλλειψη κατανόησης από το Δήμο και την Περιφέρεια ότι ο τουρισμός μπορεί να αναπτυχθεί και να φέρει οφέλη, μόνο αν είναι οργανικά ενταγμένος σε ένα συνολικό αειφορικό, αναπτυξιακό σχέδιο που διατρέχει με συνέργειες τους τρεις τομείς της οικονομίας. Αυτό το σχέδιο, σε ορισμένες του πτυχές, οι οποίες είναι ανταγωνιστικές με τον ποιοτικό τουρισμό πρέπει να πάρει «αρνητικό», αποαναπτυξιακό πρόσημο, για να έχει συνολικό θετικό πρόσημο ευημερίας και ανάπτυξης. Δηλαδή να παρεμποδιστούν ενέργειες και «επενδύσεις» οι οποίες υποβαθμίζουν το περιβάλλον θεωρώντας το πεδίο για πλιάτσικο και αρπαχτή των λίγων.
Η Χιακή Συμπολιτεία έχει και άλλη φιλοσοφία και διεθνή δοκιμασμένα πρότυπα να ακολουθήσει και σχέδιο τεκμηριωμένο έτσι ώστε να πετύχει.
*Ο Δημήτρης Αντωνόγλου είναι υποψήφιος Δήμαρχος Χίου με τη «Χιακή Συμπολιτεία» στο πλαίσιο της τετραμελούς εκπροσώπησης. Είναι Καθηγητής Πληροφορικής και έχει Μεταπτυχιακό στο Σχεδιασμό, τη Διοίκηση και την Πολιτική του Τουρισμού από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου.
